معرفی حساب‌پی: پیشگام در نوآوری‌های مالی دیجیتال در افغانستان
حساب‌پی، که توسط شرکت «زنجیر لمتد» اداره می‌شود، یک بازیگر کلیدی و نوآور در عرصه فناوری مالی (فین‌تک) افغانستان است. این شرکت که در سال ۲۰۱۶ میلادی توسط سنزار کاکر تأسیس شد، با هدف ایجاد یک سیستم پرداخت دیجیتالی شفاف، کم‌هزینه و قابل دسترس برای همه اقشار جامعه، به خصوص افراد فاقد حساب بانکی و یا دارای دسترسی محدود به خدمات بانکی، وارد بازار شد. حساب‌پی با بهره‌گیری از فناوری بلاکچین «آلگوراند»، یک پلتفرم منحصر به فرد ایجاد کرده است که نه تنها توزیع کمک‌های بشردوستانه را تسهیل می‌کند، بلکه امکان انجام معاملات روزمره را نیز برای صدها هزار نفر فراهم می‌سازد.
این پلتفرم در حال حاضر بیش از ۴۰۰ هزار کاربر فعال دارد و بالغ بر ۴.۵ میلیون تراکنش مالی را پردازش کرده است. حساب‌پی با همکاری سازمان‌های بین‌المللی مانند برنامه جهانی غذا (WFP)، در تمامی ۳۴ ولایت افغانستان حضور یافته و گام‌های بلندی در راستای ترویج شمول مالی برداشته است. ساختار مالکیتی حساب‌پی خصوصی بوده و از حمایت‌های مالی و فنی بنیاد «آلگوراند» و همکاری با نهادهای بشردوستانه بهره‌مند است.
خدمات و محصولات اصلی حساب‌پی: فراتر از تصورات رایج
برخلاف آنچه ممکن است در مورد شرکت‌های فین‌تک رایج باشد، لازم به ذکر است که
خدمات کیف پول دیجیتالی و پرداخت‌ها
پیشنهاد اصلی حساب‌پی یک کیف پول دیجیتالی حضانتی (custodial) است که بر روی بلاکچین آلگوراند عمل می‌کند و طیف وسیعی از خدمات پرداخت را ارائه می‌دهد:
- توزیع کمک‌های دیجیتالی: حساب‌پی امکان انتقال نقدی در زمان واقعی را برای سازمان‌های غیردولتی و آژانس‌های امدادی فراهم می‌کند، که این امر به شفافیت و کارایی توزیع کمک‌ها کمک شایانی می‌نماید.
- پرداخت‌های خرده‌فروشی: کاربران می‌توانند قبوض خود (برق، اینترنت)، شارژ موبایل و خریدهای تجاری را از طریق کد QR یا پایانه‌های فروش (POS) پرداخت کنند.
- انتقال وجه همتا به همتا (P2P): انتقال وجه فوری بین کاربران، حتی با استفاده از تلفن‌های دکمه‌ای (فیچرفون) و گوشی‌های هوشمند، امکان‌پذیر است.
- پشتیبانی از چندین ارز: پلتفرم حساب‌پی از چندین ارز از جمله USDC پشتیبانی می‌کند که امکان انعطاف‌پذیری بیشتری در تراکنش‌ها را به کاربران می‌دهد.
بازار هدف حساب‌پی شامل افغان‌هایی است که به بانک دسترسی ندارند یا دسترسی محدودی دارند، دریافت‌کنندگان کمک‌های بشردوستانه (به ویژه زنان) و تاجرانی که به دنبال راه‌حل‌های پرداخت دیجیتالی کم‌هزینه هستند.
ساختار فیس و کارمزد
در مورد هزینه‌ها، تراکنش‌های خرده‌فروشی بر بستر بلاکچین آلگوراند رایگان هستند. با این حال، برای خدمات سازمانی، فیس ۲۵ درصدی ممکن است اعمال شود که بستگی به روش سپرده‌گذاری و حجم تراکنش دارد. این شفافیت در فیس‌ها یکی از اصول مهم حساب‌پی برای جلب اعتماد مشتریان است.
روند کار، فناوری و دسترسی: چگونه حساب‌پی کار می‌کند؟
حساب‌پی برای اطمینان از دسترسی گسترده و سهولت استفاده، چندین کانال برای ثبت نام و عملیات مشتریان فراهم کرده است.
کانال‌های دسترسی و ثبت نام
- اپلیکیشن موبایل: حساب‌پی اپلیکیشن‌های موبایل برای سیستم‌عامل‌های iOS و اندروید دارد. اپلیکیشن اندروید با بیش از ۱۰۰ هزار دانلود و امتیاز ۴.۳ در گوگل پلی، محبوبیت قابل توجهی کسب کرده است.
- رابط USSD: برای کاربران تلفن‌های دکمه‌ای که دسترسی به اینترنت یا گوشی هوشمند ندارند، رابط USSD امکان دسترسی به خدمات اصلی را فراهم می‌کند.
- دفاتر حضوری: با داشتن ۳۰۰۰ دفتر حضوری در سراسر ۳۴ ولایت، حساب‌پی امکان واریز و برداشت نقدی را برای مشتریان فراهم می‌آورد.
- پورتال وب: وب‌سایت‌های hesab.com و web.hesab.com نیز امکان دسترسی به خدمات را ارائه می‌دهند.
روند شناخت مشتری (KYC) و امنیت
حساب‌پی یک برنامه KYC (شناخت مشتری) چند لایه و مبتنی بر ریسک را اجرا می‌کند که شامل غربالگری تحریم‌ها از طریق «ورلد‌چک» و نظارت بر تراکنش‌ها توسط «چین‌الیزیس» است. ثبت‌نام حساب از طریق ثبت شماره موبایل، اسکن کارت شناسایی و تأیید هویت با سلفی انجام می‌شود. امنیت تراکنش‌ها با استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای و کدهای پین تضمین می‌شود.
پوشش جغرافیایی و شرکا
حساب‌پی با پوشش‌دهی تمامی ۳۴ ولایت و ۴۰۰ ولسوالی افغانستان از طریق کانال‌های موبایلی و دفاتر محلی، دسترسی بی‌سابقه‌ای را فراهم کرده است. این گستردگی مدیون همکاری‌های استراتژیک با نهادهایی چون بنیاد آلگوراند، برنامه جهانی غذا، سیستم‌های پرداخت افغانستان (APS)، بانک‌های تجاری، اپراتورهای شبکه موبایل و مانی‌گرام (برای خدمات نقدی) است.
جایگاه در بازار، نظارت و بازخورد مشتریان
جایگاه حساب‌پی در بازار افغانستان به دلیل ماهیت منحصربه‌فرد آن، که یک پلتفرم پرداخت مبتنی بر بلاکچین با تمرکز بر کمک‌های بشردوستانه و پرداخت‌های خرد است، بسیار ویژه است.
موقعیت رقابتی و تمایز
حساب‌پی به دلیل استفاده از فناوری بلاکچین و ترکیب توزیع کمک‌های دیجیتالی با پرداخت‌های خرده‌فروشی، در افغانستان رقیب مستقیمی ندارد. این شرکت به طور غیرمستقیم با خدمات پول موبایل (مانند ام-پی اتصالات) رقابت می‌کند، اما ویژگی‌های متمایزی دارد:
- قابلیت بین‌عملیاتی در سراسر گوشی‌های هوشمند، تلفن‌های دکمه‌ای، کارت‌های کد QR و دستگاه‌های POS.
- شراکت‌های قوی با نهادهای بشردوستانه (WFP، آژانس‌های سازمان ملل).
- شفافیت بلاکچین و هزینه‌های پایین تراکنش.
وضعیت نظارتی و انطباق
حساب‌پی تحت مقررات فین‌تک خصوصی در افغانستان فعالیت می‌کند. تسویه حساب‌های بلاکچین بر روی آلگوراند انجام می‌شود و نظارت بر خدمات مالی توسط سیستم‌های پرداخت افغانستان (APS) با همکاری بانک‌های تجاری و اپراتورهای شبکه موبایل صورت می‌گیرد. تاکنون هیچ پرونده عمومی از اقدامات نظارتی یا جریمه علیه این شرکت ثبت نشده است.
نظرات کاربران و رضایت مشتری
بازخورد کاربران در مورد حساب‌پی عموماً مثبت بوده است. اپلیکیشن اندروید آن در گوگل پلی از ۵۴۳۰ بررسی، امتیاز ۴.۳ را کسب کرده که کاربران از سهولت استفاده و امنیت آن تمجید می‌کنند. نظرات در اپ استور نیز حاکی از قابلیت اطمینان بالای سیستم است. با این حال، برخی شکایات متداول شامل موارد زیر است:
- مشکلات گهگاهی در عملکرد و سرعت اپلیکیشن.
- درخواست برای اضافه کردن ارزهای بیشتر (مانند دالر آمریکا و یورو).
- خطاهای گاه به گاه در شبکه USSD.
خدمات مشتری حساب‌پی از طریق پیام‌رسانی درون برنامه‌ای، USSD و دفاتر حضوری در دسترس است. برای مشتریان سازمانی، مدیران حساب اختصاصی برای پرداخت‌های انبوه و خدمات POS وجود دارد. داستان‌های موفقیت‌آمیز نیز به نفع حساب‌پی است، مانند افزایش ۱۵ مشتری روزانه برای یک خرده‌فروش در هرات با استفاده از حساب‌پی و مطالعه‌ای که نشان داد ۹۸ درصد از کمک‌های دریافتی زنان از طریق حساب‌پی به صورت دیجیتالی مصرف شده و منجر به بهبود تغذیه خانواده‌ها و کاهش نشت وجوه شده است.
توصیه‌های عملی برای کاربران بالقوه حساب‌پی
با توجه به ماهیت خدمات حساب‌پی و عدم ارائه وام، توصیه‌های عملی برای کاربران بالقوه بر استفاده بهینه و آگاهانه از پلتفرم آن متمرکز است:
- درک ماهیت خدمات: به یاد داشته باشید که حساب‌پی یک پلتفرم پرداخت دیجیتالی است و خدمات وام‌دهی ارائه نمی‌دهد. انتظارات خود را بر اساس خدمات موجود این شرکت تنظیم کنید.
- امنیت اطلاعات: همواره از اعتبار ورود و پین کد خود محافظت کرده و از به اشتراک‌گذاری آن‌ها با دیگران خودداری کنید. احراز هویت دو مرحله‌ای را برای افزایش امنیت فعال نمایید.
- بررسی فیس‌ها: در حالی که بسیاری از تراکنش‌های خرده‌فروشی رایگان هستند، برای خدمات سازمانی یا خاص، ممکن است فیس اعمال شود. پیش از انجام تراکنش‌های بزرگ، از جزئیات فیس مطلع شوید.
- استفاده از تمام امکانات: از ویژگی‌های مختلف اپلیکیشن مانند پرداخت قبوض، شارژ موبایل و انتقال وجه به دوستان و خانواده استفاده کنید تا از مزایای کامل کیف پول دیجیتالی بهره‌مند شوید.
- آگاهی از پشتیبانی: در صورت بروز هرگونه مشکل یا سوال، از کانال‌های پشتیبانی مشتری (درون برنامه‌ای، USSD یا دفاتر حضوری) استفاده کنید.
- پوشش شبکه: با توجه به اینکه برخی گزارش‌ها از خطاهای USSD خبر می‌دهند، از پوشش شبکه مناسب در منطقه خود برای انجام تراکنش‌های بدون وقفه اطمینان حاصل کنید.
در مجموع، حساب‌پی به عنوان یک راه‌حل فین‌تک تحول‌آفرین در افغانستان، با ترکیب منحصربه‌فرد توزیع کمک‌های بشردوستانه و پرداخت‌های دیجیتالی روزمره بر بستر یک زیرساخت بلاکچین امن، به سرعت در حال رشد است. پذیرش سریع آن در میان کاربران و شراکت‌های قوی، این شرکت را برای ادامه رشد، تعمیق شمول مالی و پتانسیل گسترش در آینده (پس از مهیا شدن چهارچوب‌های نظارتی) آماده می‌سازد. حساب‌پی با فراهم آوردن دسترسی به خدمات مالی برای بخش وسیعی از مردم، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی افغانستان ایفا می‌کند.
